Algemene Ledenvergadering met aansluitend een lezing over de Stelling van Amsterdam
De vergadering verliep voorspoedig. Iedereen was blij weer eens ongedwongen bij elkaar te zitten. Het goede nieuws was dat Ans Baar onder applaus is herbenoemd en Hans Stalenhoef en Jan van Wijk officieel in het bestuur zijn opgenomen. Petra van ’t Klooster kreeg waardering voor haar vlekkeloze financiële beleid. Voorzitter Ton Kuijs kon trots vermelden dat de Historische Kring officieel is aangemerkt (vanaf 1 januari 2021) als algemeen nut beogende culturele ANBI. Vanwege de corona kostte dat organisatorisch de nodige moeite omdat er eerst via de e-mail en toen nog in 2 extra fysieke algemene ledenvergaderingen over gestemd moest worden. De vergadering stond volledig achter de benoeming van Corry Schoordijk tot erelid. Zij maakte 23 jaar lid uit van het bestuur, waarvan de langste tijd als penningmeester. Nu is ze nog actief voor het (foto)-archief.
Samenvatting lezing
Na een korte pauze was het woord, aangevuld met beeld, aan René Ros. Hij begon met het vertonen van de documentaire “Geheim landschap”. Hierin zagen we een overzicht van het militair erfgoed van Europa, naast beelden van onze Nederlandse waterlinies. Een van de oudste linies lag in Zeeuws-Vlaanderen, aangelegd om Spaanse troepen tegen te houden. De bedoeling was het maaiveld tot ongeveer een halve meter onder water te zetten, zodat de vijand niets meer van de ondergrond kon zien. De Oude Hollandse Waterlinie, die in 1672 de Fransen verhinderde Amsterdam in te nemen, kreeg na de Frans-Duitse oorlog (1870) de hoogste prioriteit om gemoderniseerd en uitgebreid te worden.
Veertig jaar werk
Onder de noemer “De Stelling van Amsterdam” kreeg de hoofdstad vanaf 1881 op een afstand van ongeveer 15-20 kilometer van het centrum een halfronde verdedigingslinie rondom. Ze bestond uit 46 forten en batterijen. De forten bij invalswegen en kanalen om deze te kunnen verdedigen met een onderlinge afstand om het tussenterrein te bestrijken. In het oostelijke deel werden een paar tot de Nieuwe Hollandse Waterlinie behorende forten ingedeeld bij de Stelling, waaronder fort bij Hinderdam.
René Ros vertelde dat alle benodigde inlaatsluizen tussen 1892 en 1894 zijn aangelegd. Hij corrigeerde de aanname dat de aanlegkosten te vergelijken zouden zijn met die van de Deltawerken. Het Ministerie van Oorlog heeft 40 miljoen gulden nodig gehad om de Stelling te verwezenlijk, omgerekend naar nu zou dat een half miljard euro zijn geweest, wat ongeveer 1/6de van de Noord-Zuidlijn in Amsterdam is.
Afwisselende beelden
Ros toonde allerlei forten, waaronder het als laatste gebouwde Fort bij Spijkerboor (ten westen van Purmerend). Er kwam in 1853 een Kringenwet tot stand die pas in 1963 is opgeheven. Door die wet waren er beperkingen voor het bouwen binnen 1000 meter rond de forten. Mede daardoor heeft het landschap haar open karakter behouden rondom al die verdedigingswerken. De Stelling van Amsterdam is in 1996 Werelderfgoed geworden. In 2021 is daar de Nieuwe Hollandse Waterlinie aan toegevoegd. Zo goed als alle forten zijn daarom in de afgelopen twintig jaar gerestaureerd en her bestemd. Ze worden voor allerlei doelen gebruikt, van museum en bedrijfsruimten tot horeca. Bijzondere rustpunten in een mooi landschap met wandel-, fiers- en kanoroutes. Het is achteraf bekeken toch goed geweest dat alles wat bij die oude verdedigingslinies hoort, tot monument is verklaard. De anderhalf uur met René Ros heeft u misschien opmerkzaam gemaakt op iets waar u nog geen oog voor heeft gehad, zodat u daardoor de behoefte heeft gekregen om de omgeving te gaan verkennen.
